Agile là gì?

Agile là gì?
Agile là một triết lí (philosophy) cho việc phát triển phần mềm. Nói cách khác, đó là một cách “tư duy” về các dự án phần mềm. Các triết lí của Agile được cụ thể hóa bởi một số phương pháp phát triển phần mềm (method), chẳng hạn như Extreme Programming (XP) hay Scrum, gọi tắt là các phương pháp Agile.
Mỗi phương pháp Agile bao gồm một tập hợp các quy tắc (pratice), chẳng hạn quy tắc về sử dụng công cụ quản lí mã nguồn, quy tắc về các chuẩn lập trình hay quy tắc trình diễn sản phẩm hàng tuần cho khách hàng.
Triết lí Agile được đưa ra trong một bản tuyên ngôn (manifesto) gồm 4 điểm và được làm rõ hơn bởi 12 quy tắc.
Vì sao chúng ta cần Agile?
Theo quan niệm truyền thống, một dự án phần mềm được coi là thành công khi sản phẩm được giao đúng hạn, trong ngân sách cho phép và làm đúng yêu cầu của khách hàng. Trên thực tế, nhiều dự án thỏa mãn tất cả các tiêu chí này nhưng rút cuộc vẫn bị coi là thất bại bởi phần mềm làm ra không được người dùng ưa thích, hoặc không mang lại nhiều lợi ích cho các cá nhân, tổ chức sử dụng chúng.
Ngoài các yếu tố truyền thống nói trên, một dự án phần mềm chỉ được coi là thành công khi thỏa mãn ba tiêu chí: Thành công ở mức cá nhân, thành công về mặt kĩ thuật và thành công ở mức công ty. Thành công ở mức cá nhân giúp kích thích các thành viên trong nhóm. Thành công về kĩ thuật đảm bảo khả năng bảo trì và tiến hóa của sản phẩm. Vị trí của nhóm sẽ được bảo đảm nhờ các thành công mà nhóm mang lại cho công ty. Các phương pháp Agile giúp cho dự án phần mềm đạt được ba thành công này.

Ba tiêu chí đánh giá thành công của một dự án phần mềm

Thành công ở mức công ty
Agile nhắm đến việc tạo ra giá trị cho công ty trong khi làm giảm chi phí. Đồng thời, Agile giúp sớm xác định các kì vọng đối với sản phẩm đang được phát triển. Nhờ đó, những dự án không mang lại giá trị như mong đợi sẽ được phát hiện sớm, tiết kiệm chi phí cho công ty.
Theo phương pháp Agile, các chuyên gia về nghiệp vụ (business) sẽ làm việc trực tiếp cùng với đội dự án. Các chức năng quan trọng nhất của sản phẩm được tập trung phát triển trước và được đưa vào vận hành sớm nhất có thể. Các phiên bản mới với các tính năng mới sẽ lần lượt được đưa thêm vào.
Agile giúp tăng cường khả năng giao tiếp giữa các thành viên trong nhóm. Chất lượng mã nguồn được cải tiến liên tục. Tiến độ dự án cũng được xem xét và đánh giá một cách thường xuyên.
Thành công về mặt kĩ thuật
Trong Extreme Programming, một phương pháp tuân theo triết lí Agile, các lập trình viên làm việc cùng nhau. Nhờ vậy, các chi tiết quan trọng sẽ không bị bỏ sót, mỗi đoạn code sẽ được kiểm tra bởi ít nhất hai người. Các lập trình viên liên tục tích hợp những đoạn code vừa viết vào hệ thống, cho phép một phiên bản mới của phần mềm được “ra lò” bất cứ khi nào nó góp thêm một giá trị đáng kể. Hơn nữa, toàn bộ đội dự án tập trung hoàn thành một chức năng trước khi chuyển sang chức năng tiếp theo. Bởi vậy, tiến độ công việc được kiểm soát tốt hơn và dự án có thể dễ dàng “chuyển hướng” khi có những thay đổi từ phía khách hàng.
Ngoài ra, Extreme Programming cũng đề xuất những quy tắc giúp tạo ra các thiết kế và các đọan mã tốt. Chẳng hạn, quy tắc “phát triển dựa trên kiểm thử” (test-driven development) trợ giúp lập trình viên viết các chương trình thực hiện đúng chức năng mong muốn.
Thành công về mặt cá nhân
Mỗi thành viên trong dự án Agile, dù ở bất kì cương vị nào, cũng đều cảm nhận được một cách rõ ràng sự thành công của bản thân.
Các lập trình viên nhận thấy trình độ kĩ thuật cũng như tầm ảnh hưởng của mình đối với dự án được nâng cao, chẳng hạn trong việc ước lượng và lập kế hoạch. Quyền tự chủ của đội dự án cũng được tăng cường.
Các tester nhận thấy họ có ảnh hưởng lớn đến chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm được các công việc lặp lại một cách nhàm chán.
Nhà quản lí dự án hài lòng vì kiểm soát được tiến độ công việc, dự án thực hiện đúng các cam kết và làm thỏa mãn khách hàng.
Khách hàng, người sử dụng, các chuyên gia nghiệp vụ cảm thấy hài lòng vì điều kiển được hướng đi của dự án và các ý kiến được lắng nghe.
Các nhà lãnh đạo cao cấp sẽ cảm thấy hài lòng vì dự án mang lại lợi nhuận lớn cho công ty.
Bản tuyên ngôn 4 điểm cùng 12 quy tắc của Agile
Tuyên ngôn 4 điểm của Agile là:

• Cá nhân và các tương tác quan trọng hơn quy trình và công cụ.
• Tập trung làm cho phần mềm chạy được thay vì viết tài liệu.
• Cộng tác trực tiếp với khách hàng thay vì dựa trên hợp đồng.
• Phản ứng với các thay đổi thay vì tuân theo một kế hoạch định sẵn.

Bản tuyên ngôn được cụ thể hóa bằng 12 nguyên tắc sau:

• Ưu tiên cao nhất của dự án là thỏa mãn khách hàng bằng việc bàn giao sản phẩm sớm và liên tục.
• Hoan nghênh các thay đổi từ phía khách hàng, kể cả các thay đổi vào giai đoạn cuối.
• Bàn giao sản phẩm theo chu kì từ vài tuần đến vài tháng. Chu kì ngắn tốt hơn chu kì dài.
• Các nhân viên hiểu nghiệp vụ và các lập trình viên phải làm việc cùng nhau hàng ngày.
• Tổ chức dự án xoay quanh những cá nhân tích cực. Hỗ trợ và tin tưởng họ.
• Phương pháp giao tiếp tốt nhất trong đội dự án là gặp mặt trực tiếp.
• Các chức năng đã họat động là thước đo chính cho tiến độ dự án.
• Khuyến khích phát triển bền vững: Lập trình viên, người dùng, nhà quản lí…phải có khả năng tham gia dự án một cách liên tục.
• Liên tục cải tiến chất lượng thiết kế và mã nguồn.
• Tính đơn giản giữ vai trò cốt yếu. Làm càng ít càng tốt.
• Những yêu cầu và thiết kế tốt nhất được nảy nở từ những nhóm làm việc tự chủ.
• Sau những khoảng thời gian nhất định, đội dự án xem xét cách thức cải tiến hiệu quả công việc.
  

Áp dụng Agile
Không phải dự án nào cũng nên áp dụng Agile. Nếu mục tiêu của bạn là tăng năng suất lao động, làm cho các lập trình viên làm việc nhanh hơn thì Agile có thể không phù hợp bởi các quy tắc của nó không nhằm tăng năng suất của đội dự án.Trước khi quyết định áp dụng Agile cho dự án của mình, bạn phải trả lời được câu hỏi: liệu Agile có giúp bạn thành công hơn hay không?.
Các dự án có đặc điểm sau đây có thể phù hợp với Agile:

• Mức độ rủi ro thấp.
• Thành viên nhóm có kinh nghiệm.
• Yêu cầu thay đổi thường xuyên.
• Kích thước nhóm nhỏ. Các thành viên làm việc cùng một địa điểm.
• Văn hóa công ty ưa thích sự “không trật tự” (thrive on chaos).

Trái lại, những điều kiện sau đây là vật cản cho việc áp dụng Agile:

• Kích thước nhóm lớn ( hơn 20 thành viên bao gồm lập trình viên, tester,…).
• Các thành viên phân tán về mặt địa lí (ví dụ các dự án outsource).
• Văn hóa làm việc theo mệnh lệnh.